Bania - budynek i sposób na życie

Artykuł w języku polskim i rosyjskim

статья в польском и русском языках

 

Tak jak trudno sobie wyobrazić Polskę bez bigosu, tak nie da się sobie wyobrazić Rosji bez bani. Rosjanie z kolei nie wyobrażają sobie bani (słowo to oznacza w języku rosyjskim po prostu kąpiel)  bez miotełki z gałązek brzozy, beczki z zimną wodą, kufla piwa i żywiołowych dyskusji z przyjaciółmi towarzyszących rytuałowi. Od pradawnych czasów ludzie odwiedzali banie aby odpocząć, zrelaksować się oczyścić ciało i umysł, spotkać się ze znajomymi.
 Prawdziwa bania składa się z trzech części: pomieszczenia parowego, pomieszczenia do mycia i pomieszczenia przedkąpielowego. Każda z nich odgrywa ważną rolę. W części parowej, zasadniczej, przebywamy w kłębach gorącej pary. Pokój kąpielowy znajduje się tuż obok łaźni parowej. Przed nią znajduje się pomieszczenie przygotowawcze: tu rozbieramy się, odpoczywamy, możemy napić się zimnego piwa lub herbaty ziołowej. Sama procedura kąpieli od wieków pozostaje w zasadzie niezmienna. Wraz z upływem czasu wprowadzono niewielkie udogodnienia natury technicznej, instalując nowe urządzenia i budując dodatkowe pomieszczenia.

 

Najpierw organizm musi się dobrze rozgrzać. W zasadniczej części łaźni parowej znajduje się kilka drewnianych półek na różnych wysokościach – wraz ze wzrostem wysokości rośnie też temperatura i nasycenie parą wodną. Dlatego też należy zacząć od najniższej ławy – możemy na niej usiąść lub nawet się położyć. Na półkach rozłożono wiechcie słomy i nakryto je miękkim, bawełnianym prześcieradłem. Unoszący się w powietrzu aromat parzonego siana relaksuje i uspokaja. Po chwili można przenieść się wyżej. Aby wspomóc proces pocenia, smaga się ciało miotełką kąpielową, która stanowi nieodzowny atrybut kąpieli. Wśród wszystkich odmian drzew do produkcji miotełek do bani zaleca się brzozę i dąb. Reszta (na przykład jałowiec czy gałęzie lipy) traktowana jest jako pachnący dodatek. Rzadziej wykonuje się miotły z pokrzyw i gałęzi drzew iglastych. Przed przystąpieniem do kąpieli miotełkę być należy dobrze namoczyć w wodzie, aby zmiękła i nie kaleczyła skóry. Zaczynamy od lekkich uderzeń, stopniowo zwiększając ich siłę, co doprowadzi do otwarcia porów. Dzięki intensywnemu poceniu z ciała usuwane są toksyny. Następnie przychodzi czas na mydło i myjki.

 

Z bani korzysta się także dla zapachów.  Do polewania gorących kamieni używa się olejków aromatycznych lub piwa – rozlane na rozgrzane kamienie wydziela zapach chleba, chmielu i karmelu.

 

Ostatnim etapem kąpielowej procedury jest zanurzenie się w zimnej wodzie. Zimą Rosjanie wybierają kąpiel w przeręblu, sprawdzi się także po prostu śnieg: nie ma nic lepszego niż wskoczyć w ogromną zaspę i natrzeć ciało śniegiem niczym mydłem. Przerażająca perspektywa? Skąd! Dobrze rozgrzany człowiek nie czuje zimna, więc czy to śnieg, czy to lodowata woda w zamarzniętym stawie, nie poczuje się bólu, wręcz przeciwnie: to sama przyjemność! Po zimnej kąpieli trzeba wrócić do bani, żeby wypić szklankę piwa lub kwasu chlebowego, pogadać z kolegami, pobiesiadować.

 

Napoje alkoholowe od najdawniejszych czasów towarzyszą kąpielom w bani.  Czy to piwo, czy odurzający sfermentowany napar, czy wreszcie miód pitny – butelka jest zawsze pod ręką. Jedyny warunek – napoje nie mogą być zbyt mocne, inaczej z bani będziecie wychodzić na czworakach. Na przekąskę świetnie nadadzą się słone suszone ryby – przysmak często spotykany w Rosji, w Polsce zaś prawie nieznany. Po bani ciało jest osłabione, warto więc wybierać potrawy lekkostrawne.

 

W przeciwieństwie do kultury fińskiej sauny, w bani obowiązuje podział płciowy. Zwyczajowo pierwszeństwo w korzystaniu z bani mają kobiety i dzieci. Po nich banie zajmują na dłuższy czas mężczyźni. Powtarzają proces nagrzewania, mycia i schładzania kilka razy. W kąpieli następuje absolutne zrównanie klas, funkcji i ról społecznych, a więc panuje pełna równość korzystających. Rosjanie mawiają: „w bani nie generałów”.

 

Po pełnym rytuale bani, z masażem miotełkami i skokami do beczki z zimną wodą, nie zaleca się uprawiania seksu. Jednak już następnego dnia moc seksualna i pożądanie jest o wiele silniejsze niż zwykle – wielu ludzi korzysta z bani właśnie po to, by następnego dnia móc doświadczyć pełnej satysfakcji seksualnej. I to nie jest nowością. Od czasów starożytnych rytuał kąpielowy zawsze był ściśle związany z Erosem. Nieprzypadkowo w wigilię Dnia Miłości w Rosji celebrowano kąpiel.

 

W Rosji zwyczajowe dni kąpieli to środa i sobota. Korzystanie z bani 1–2 dni w tygodniu przynosi mnóstwo korzyści i daje dobre samopoczucie. Stan waszej skóry poprawi się, mięśnie staną się bardziej elastyczne, zniknie nieprzyjemne uczucie zmęczenia i osłabienia.

 

Banie najlepiej ogrzewać drewnem. W przypadku pomieszczeń obszernych zwykle stosuje się dodatkowy kocioł i centralne ogrzewanie. W okresie letnim do rozgrzania bani potrzeba około 4 godzin, w okresie zimowym procedura ta może trwać nawet cały dzień. Nie mniej istotne jest odpowiednie przygotowanie miotły – Jak to się mówi w Rosji, „w bani miotełka ważniejsza od pieniędzy”. W tym celu zanurza się ją na kilka godzin (a najlepiej na cały dzień) w kadzi z zimną wodą. Przed wejściem do bani należy miotełkę sparzyć wrzątkiem, a następnie kilkakrotnie uderzyć nią o gorące kamienie, aby uwolnić jej zapach i ogrzać ją.

 

rzut bani

 

Przykładowe rozwiązanie budynku bani:

1.1  Przedsionek. Pomieszczenie łączy dwie funkcje – stanowi jednocześnie przedpokój i bramkę cieplną, żeby pomieszczenie nie stygło w kontakcie z powietrzem z zewnątrz 1.2

 

1.2  Sala odpoczynku. Ta sala odgrywa bardzo istotną rolę w kulturze rosyjskiej bani. Zwykle do bani chodzi się na kilka godzin – nie tylko żeby się wyparzyć i oczyścić, ale także (a może przede wszystkim) aby pogadać i zrelaksować się. Między wejściami do komory parowej w sali odpoczynku można zjeść kolację, porozmawiać, oglądać telewizję i, oczywiście, napić się herbaty – to szczególnie istotna część rytuału kąpielowego.

 

1.3   Łazienka. Oprócz podstawowej funkcji może służyć jako mini pralnia, w której można uprać prześcieradła, wyprasować je i przechowywać do następnej kąpieli.

 

1.4  Gabinet do masażu. Najlepsze efekty osiąga się przy masażu rozgrzanego ciała. W bani można robić różne rodzaje masaży, między innymi aromatyczny masaż rozluźniający (otwarte przez parę pory lepiej wchłaniają olejki), leczniczy (rozgrzane mięśnie i ciało lepiej reagują dotyk) czy miodowy, najbardziej tradycyjny (najlepiej otwiera pory i oczyszcza organizm).

 

1.5   Poczekalnia. Można się w niej rozebrać, a po wyjściu z bani wysuszyć się i spakować. W pomieszczeniu utrzymywana jest stale wysoka temperatura.

 

1.6   Pomieszczenie do mycia. Tak jak w bani nie wymyjesz się nigdzie! Tradycyjnie w rosyjskiej bani korzysta się z miednic i polewa się kubłami. Ściany pomieszczenia wyłożone są kafelkami lub drewnem, w ceramicznej podłodze znajdują się odpływy. To pozwala na lanie wody i piany na wszystkie strony, przez co możemy w pełni rozkoszować się myciem. Warto zadbać o odpowiednie kosmetyki – produkowane są nawet specjalne serie produktów do kąpieli w bani.

 

1.7  Pomieszczenie parowe. To pomieszczenie stanowi faktyczne serce bani. Jego nazwa pochodzi od pary – właśnie tym elementem różni się rosyjska bania od fińskiej sauny. Wewnątrz wilgotność powietrza jest bardzo duża. Piece obłożone są kamieniami, które polewa się wodą, czasami z dodatkiem olejków aromatycznych. W pomieszczeniu parowym kąpiący smagają ciała miotełkami kąpielowymi. Dzięki temu lepiej otwierają się pory, olejki i witaminy z liści lepiej wsiąkają w skórę, poprawia się również krążenie krwi. Na Rusi od dawna mówiono: „jak się wyparzył, tak się i wyleczył” i „w bani miotła droższa od pieniędzy”.

 

1.8   Basen z lodowatą wodą. Po parzeniu wyjściu z pomieszczenia parowego zwyczajowo trzeba oblać się lodowatą wodą lub okładać ciało śniegiem. Obecnie popularne są baseny z bardzo zimną wodą, które pozwalają nam ochłodzić się po wyparzaniu się w pomieszczeniu parowym niezależnie od pory roku.

 

1.9  Kotłownia. Tradycyjna bania opalana jest drewnem, ale nowoczesne modele są znacznie większych rozmiarów niż te dawne, które zazwyczaj były ograniczone do dwóch pomieszczeń – z tego powodu wymagają użycia innych systemów ogrzewania. W piecu pomieszczenia parowego wciąż pali się drewnem, w innych pomieszczeniach najczęściej montuje się centralne ogrzewanie z kotłem gazowym lub elektrycznym.

 

 

Poniżej przekrój budynku bani z pokazaną kotłownią (1.9) , pomieszczeniem parowym (1.7)  i strychem, na którym świetnie schną zebrane w lipcu miotły brzozowe.

bania przekrój

To, co w rytuale bani najważniejsze, to relaks, spotkanie z przyjaciółmi i biesiadowanie do późna w nocy!

Bania- dobrze spędzony czas

 

 

Bania w Ritowisku

Powyższy artykuł powstał w 2014 roku i tak naprawdę nigdy nie miałem okazji korzystać z prawdziwej bani , wolnostojącej nad jeziorem. Owszem, namiastką jest bania w zespole welnes-spa w Parku Wodnym, z której często korzystam, ale smaku prawdziwej bani nie zaznałem do niedawna. A niedawno gościłem w Ritowisku na Podlasiu, gdzie udało się z rodziną spędzić kilka godzin i zaznać pełnego programu zabiegów baniowych.

bania sauna Kladruby

Как Польшу невозможно представить без бигоса, так и Россию невозможно представить без бани. А баню, в свою очередь, без веника, пива, душевного разговора, ушата холодной воды и прочих необходимых атрибутов. С древних времен люди посещали бани, чтобы снять усталость, расслабиться, очистить тело и душу.
«Правильная» баня обязательно состоит из трех отделений: парное, мыльное и предбанник. Каждое из этих отделений по-своему важно. В парном отделении люди парились. Мыльная комната располагается рядом с парильней. Рядом с ней – предбанник. В нем раздеваются, отдыхают, наслаждаются холодным пивом или травяными чаями.

С древних времен банная процедура практически не изменилась. Только помещение немного изменило свое устройство. Вместо двух комнат в банях стали делать дополнительные  комнаты. Итак, что же происходит в парилке? Сначала нужно дать своему телу хорошенько разогреться. Для этого в бане ставят несколько деревянных полок на различной высоте. На самой низкой полке температура и количество пара гораздо меньше, чем на самой высокой. Поэтому, сначала необходимо сесть (или лечь) на полку пониже. Раньше на каждую полку клали сено или солому и накрывали мягкой тканью. Распаренное сено начинало благоухать, а запах сена успокаивал и способствовал расслаблению.

Спустя некоторое время можно переместиться на полку повыше, где теплее и больше пара. Хорошенько пропотев, можно взяться и за веник. Он должен быть размоченным в воде, чтобы не царапать кожу. Сначала веником слегка прикасаются к телу, потом, постепенно начинают усиливать удары. Такая процедура заставляет поры раскрыться. После ударов веника нужно дать телу пропотеть. Затем наступает время мыла и мочалки.

Последний этап банных процедур – холодная вода. Если на дворе зима, то лучшее, что может быть – прорубь в водоеме или снег. Нет ничего приятнее, чем с разбегу прыгнуть в большой сугроб, натереть тело снегом, как мылом. Как ни странно, хорошо распаренный человек абсолютно не чувствует холода. Будь то снег или вода в замерзшем водоеме, все равно, никаких болевых ощущений, одно удовольствие. После растирания снегом  нужно обязательно вернуться в парилку. А дальше можно выпить кружечку пива или кваса, занять себя задушевной беседой с «коллегами» по парной. Алкогольные напитки с древних времен являлись обязательным атрибутом в бане. Будь то пиво или хмельной квас, брага или медовуха - бутылка с напитком обязательно присутствовала. Единственное условие – хмельные напитки не должны быть очень крепкими, иначе из бани придется выползать на четвереньках. В качестве закуски выступала соленая, вяленая, сушеная рыба. В бане не принято много есть, так как организм расслаблен, и ему трудно будет справиться с большим количеством еды. Закуска должна быть легкой, а напиток не очень крепким. Обычно в баню первыми ходят женьщины  с детьми, а потом идут одни мужчины  и их посещение бани затягивается на несколько часов. И процесс парения повторяется по несколку раз. В отличие от культуры финской сауны в бане есть половое разделение. За то баня приравнивает всех, как говорят « В бани нет генералов».

Веник для бани – это отдельная тема для разговора. С древнейших времен веники являлись обязательным атрибутом любой бани, без него как без рук. Не каждое дерево походит для изготовления веника. На Руси всегда ценились дубовые, березовые, можжевеловые, липовые ветви. Иногда веники делали из крапивы и ветвей хвойных пород деревьев. При всем разнообразии настоящими вениками считались лишь дубовые и березовые, остальные были лишь благоухающим дополнением. Так же для благоухания, в бане принято поливать раскаленные камни либо арома маслами, либо пивом, от хорошего пива стоит приятный хмельно-хлебный аромат.

После тяжелой банной нагрузки не рекомендуются занятия любовью. Так как организм совершенно не предрасположен к сексуальности. Однако на следующий день после посещения бани сексуальная сила и желание гораздо сильнее обычного. Именно поэтому многие люди ходят в баню лишь с целью испытать на следующий день чувство полного сексуального удовлетворения. И это не в новинку. С давних времен банный обряд всегда был тесно связан с эросом. А в России день, который был кануном дня любви, посвящался бане.

В России банные дни среда и суббота. Если вы будете посещать русскую баню 1-2 раза в неделю, очень скоро в вашей жизни произойдут позитивные изменения. Состояние вашей кожи улучшится, мышцы станут более упругими, исчезнет неприятное ощущение усталости, разбитости. Через поры вместе с потом будут выведены продукты обмена веществ.
 На заметку

Лучше всего баню топить дровами, если баня состоит из большого количества помещений ее можно дополнительно отапливать с помощью котла. В летнее время чтобы натопить баню вам потребуется около 4 часов. Зимой же эта процедура может затянуться на весь день.  Мало только натопить баню, нужно еще приготовить веники. Как говорят в России « В бане веник дороже денег». Чтобы приготовить веник его нужно на несколько часов ( а лучше на целый день) утопить в бочке с холодной водой. Непосредственно как идти париться, необходимо заварить его кипятком. В парилке веником ударяют по горячим камням чтобы усилить его запах и веник был горячим.


1.1  Тамбур. Приятнее всего ходить в баню зимой, поэтому это помещение несет в себе две функции – прихожая и тепловой шлюз, чтобы входя с мороза не охлаждалось помещение 1.2
1.2  Зал отдыха. Этот зал играет важную роль в культуре посещения Русской бани. Обычно в баню ходят на несколько часов и не только чтобы попариться, но и пообщаться. Между заходами в парную в зале отдыха могут ужинать, общаться, смотреть телевизор и конечно же пить чай. Чаепитие это особый ритуал в бани.
1.3   Сан узел. Помимо основной функции может быть мини прачечной, в которой можно будет постирать использованные простыни, выгладить их и сложить для следующего посещения бани.
1.4  Массажный кабинет. Лучше всего делать массаж на распаренное тело. В таком состоянии достигается лучший результат от массажа. В бане можно делать разные виды пассажей. Расслабляющий арома массаж, открытые жаром поры лучше впитывают в себя масла. Лечебный массаж, распаренные мышцы и тело лучше реагируют на лечебный массаж. Так же для Русской бани характерен медовый массаж, который лучше всего очищает поры и выводит шлаки.
1.5   Предбанник. Очень теплое помещение, где можно раздеться, собраться, высохнуть после посещения бани.
1.6   Моечная. В традиционной Русской бани принято мыться из тазов и поливать себя ковшиками. Так как в бани не отмоешься нигде. Часто это помещение из плитки либо дерева с керамическим полом и сливами в полу. Это позволяет лить воду и пену во все стороны и в полной мере наслаждаться мытьем. Для мытья в бани есть даже свои серии банной косметики.
1.7  Парная. Парная это поистине сердце бани. Название это идет от слова пар, в чем и заключается главное отличие от финской сауны. В парной влажный воздух. Печи обложены камнями на которые поливается вода, иногда с арома маслами. В парной не просто сидят, а еще и парятся с помощью ранее замоченных веников из березы,дуба, липы, эвкалипта. При битье распаренными вениками по коже лучше открываются поры, масла и витамины из листьев впитываются в кожу, а так же улучшается циркуляция крови. На Руси издавна говорили «Как попарился, так и поправился» и «В бане веник, дороже денег».
1.8   Бассейн с ледяной водой. После парной принято либо обливаться холодной водой, либо натираться снегом. В наши дни популярны бассейны с очень холодной водой, которые позволяю охладиться после парной круглый год.
1.9  Котельная или топочная. Настоящая баня топиться дровами, но современные бани гораздо больших размеров, чем когда-то. Из-за этого используются смещенные системы. Печь для парной и подогрева воды топиться дровами. А обогрев других помещений, таких как зал отдыха или массажный кабинет, осуществляется с помощью газового либо электрического котла. Так же это помещение может использоваться для хранение дров и веников.

 

 

 

Tekst , rzut i przekrój Elizaveta Kovaleva i   Jacek Kluszewski, ilustracje i opracowanie graficzne rzutu i przekroju Grzegorz Markowski

 

Bania inspiruje także artystów malarzy: