Odkąd behawioryści zaczęli wnikliwie obserwować  i analizować zachowania koni - stajnie zaczęły się diametralnie zmieniać. Z mrocznych , wilgotnych i śmierdzących odchodami nor w pełne światła i powietrza stajnie.

Organizm koński bardzo mocno reaguje na światło , natężenie światła. Światło w opracowaniach naukowych jest odpowiedzialne za trawienie, rozród, psychikę , wydzielanie hormonu szczęścia- endorfin.

Ciemność to niebezpieczeństwo, w mroku czają się drapieżniki. W świetle dziennym łatwo dostrzec niebezpieczeństwo, obserwować otoczenie, utrzymać kontakt ze stadem.

Czyli w stajni prócz jedzenia, picia, świeżego powietrza -  koń potrzebuje to w co naturalnym środowisku -dużo światła.

Doświetlić stajnie możemy poprzez świetliki w dachu i okna.

Okno ma w chowie koni dużą rolę - umieszczone na odpowiedniej wysokości zapewnia koniowi możliwość oglądania otoczenia, swojego stada , porozumienia się z sąsiednim koniem.

Na zdjęciu powyżej ogiery lipicańskie w stajni Szkoły Hiszpańskiej w Hofburgu. Ich spokój i zrównoważone zachowanie nie bierze się znikąd- istotną rolę gra sposób chowu - możliwość oglądania otoczenia, współtowarzyszy , ruchu wokół. 

Podobnie powyżej - hodowla Kladrubów w Ritowisku , stajnie z oknem i drzwiami w zewnętrznej ścianie pozwalają obserwować otoczenie i zaczerpnąć świeżego powietrza.

Jednym z głównych problemów koni trzymanych w stajni jest izolacja i nuda. Jeśli badania nad inteligencją koni potwierdzają jej poziom na poziomie 3 letniego człowieka, to łatwo sobie wyobrazić jakie dla takiej istoty mogą być konsekwencje oddzielenia od stada trzymania w ciemnym i wilgotnym pomieszczeniu. Dlatego też okno przez które koń może wyjrzeć, ma niebagatelne znaczenie dla jego zaspokojenia ciekawości i orientacji w otoczeniu, zwalczaniu strachu.

Jak duże i na jakiej wysokości powinno być okno w stajni?

Od paru lat w naszych projektach stajni bezkrytycznie, używałem okien i drzwi od Röwer & Rüb, mając na uwagę ich wieloletnie doświadczenie. Kiedy jednak inwestorka jednej ze stajni poprosiła, żeby okno znalazło się na wysokości 140 cm od ziemi- zacząłem analizować tę sytuacje.

Na rysunku powyżej wysokość dolnej krawędzi  okna na wysokości 126 cm od ziemi (zalecana przez Röwer & Rüb od 120 cm do 130 cm).

Doświadczenie producentów zaleca okno 100 cm na 100 cm, umieszczone od 120 cm do 130 cm od podłogi boksu. Wielkość okna tak umieszczonego - pozwala koniowi swobodnie wyglądać na zewnątrz , ale jest na tyle mała, że nie powoduje chęci wyskoczenia.

Wymiar 126 cm to także wysokość podziału obudowy boksu- drzwi od strony korytarza też sięgają tej wysokości. Używane do wyłożenia ścian stajni maty gumowe to z kolei 125 cm- więc umieszcone na wysokości 126 cm od podłogi okno idealnie zgrywa się z wysokością maty.

Przy umieszczeniu okna wyżej - tu na ilustracji 140 cm - to przy szerokiej ścianie zewnętrznej stajni - krawędź parapetu naciska na szyję i tchawicę . Ciekawski koń usiłując wyjrzeć przez takie okno opiera o krawędź swoją szyję i nie czuje się swobodnie.

Sytuacja kiedy umieszczamuy okno na wysokośći 150 cm, tak jak na rysunku powyżej , jest jeszcze bardziej niekomfortowa dla konia- wyglądanie nie jest już przyjemne, wiąże się z bólem.

architekt Jacek Kluszewski