Z czego budować stajnie

Ściana zewnętrzna stajni jest odpowiedzialna za utrzymanie przyjaznej atmosfery w stajni. Stałe parametry ciepła i wilgotności w stajni można uzyskać dzięki zastosowaniu odpowiednich materiałów budowlanych.
Fragment wykładu "Projekty ośrodków jeździeckich z myślą o koniu" wygłoszonego dla słuchaczy studiów podyplomowych Zarządzanie Ośrodkiem Jeździecki Wrocławskiego Uniwersytetu Przyrodniczego.

We współczesnym budownictwie i obowiązujących normach, bardzo dużą rolę przypisuje się dużemu oporowi cieplnemu ściany. Pogląd na "ciepłą ścianę" przeszedł bezrefleksyjnie z budowniczych budynków mieszkalnych na budowniczych stajni. Tymczasem na fizykę ściany trzeba spojrzeć szerzej. Ściana zewnętrzna, może być także akumulatorem ciepła i wilgotności, który stabilizuje atmosferę w stajni i czyni ją przyjazną dla koni.  Budynki stajni to budynki nieogrzewane , gdzie ściana może pełnić istotną rolę regulatora parametrów utrzymania stabilnego poziomu temperatury i wilgotności. 

Pojawiający się często w literaturze postulat szczelności ściany - jej odporności na zawilgocenie- jest w praktyce niemożliwy do spełnienia. Woda zawsze znajdzie sobie szczelinę , mikroskopijny otwór, żeby przeniknąć w ścianę. Z mojej wieloletnich obserwacji , szczególnie przy rozbieraniu różnych budynków, wynika że w ścianach zafoliowanych, oklejonych styropianem , pomalowanych nie przepuszczającymi pary wodnej farbami, odnajdujemy materiał mokry, zagrzybiony , porośnięty często śmierdzącą pleśnią.  Ściana taka po zawilgoceniu wnętrza, nie spełnia postulowanego normami oporu cieplnego, a przy tym może być źródłem zakażenia wnętrza budynku alergizującymi  konie zarodnikami pleśni i grzybów. 

Zupełnie inne doświadczenie miałem podczas rozbiórki starych budynków inwentarskich. W ścianach ceglanych i kamiennych z tynkiem wapienno, cementowo wapiennym, albo bez tynku, eksploatowanym przez 100 lat nie znalazłem śladu pleśni i grzybów. Ściana z materiałów paroprzepuszczalnych podczas eksploatacji , szczególnie zimowej namaka, ale w dni ciepłe i wietrzne bardzo dobrze schnie- oddaje parę wodną na zewnątrz i tym samym skutecznie pozbawia pożywienia pleśni i grzybów. 

Poniżej schematyczna analiza 6 rodzajów ścian. Analiza pokazuje paroprzepuszczalność, akumulacje ciepła i akumulacje wigoci.

 

 

Ściany z płyty warstwowej blacha-piana -blacha

Szybkość budowania z płyty warstwowej , a także duży opór cieplny takiej płyty sprawiła, że jest ona wykorzystywana także do budowy ścian zewnętrznych stajni. Płyta warstwowa ma duży opór cieplny, ale nie jest ani akumulatorem ciepła, ani wilgoci. Jeśli pomieszczenie z płyty warstwowej zamkniemy to powietrze zamknięte zachowa swoje parametry ciepła, i wilgotności przez długi czas , jednak jak tylko otworzymy to bardzo szybko, te parametry wyrównają się z powietrzem zewnętrznym. Jeżeli wprowadzimy niezbędną wentylację - to przez tą wentylację ucieknie ciepło- nie ma akumulatora ciepła, który spowolnić ucieczkę ciepła. Pomieszczenia z płyty warstwowej aby utrzymać stabilną atmosferę wewnątrz wymagają użycia urządzeń -do utrzymania ciepła i wilgotności - czyli dodatkowo trzeba się liczyć z poborem energii na działanie tych urządzeń. Płyta warstwowa doskonale sprawdza się jako dach stajni- chroni stajnie przed nagrzewaniem od słońca - i poza tą funkcją nie ma zastosowania w stajni. Przy zniszczeniu mechanicznym spowodowanym kopnięciem konia w ścianę, lub napieraniem na ścanę- płyta jest bardzo trudna do doprowadzenia do stanu poprzedniego- wypadało by ją wymienić- co jest niemożliwe bez częściowej rozbiórki budynku.

Budynek z płyt warstwowych zachowuję się jak termos - zamknięty zachowuje we wnętrzu temperaturę  i wilgotność- ale jak tylko go otworzymy - traci bardzo szybko parametry powietrza wewnątrz.


 

Ściana z ceramiki- z cegły lub pustaka ceramicznego

Rozwiązanie klasyczne, stosowane w stajniach historycznych- ściana z cegły, zwykle grubości 38-50 cm. Ceramika - analizując rozważane rozwiązania jest najlepszym materiałem na ściany stajni. W okresie upałów długo się nagrzewa. Potem w okresie chłodu bardzo długo stygnie. Podobnie zachowuje się jako akumulator wilgoci-. mury z ceramiki chłoną nadmiar wilgoci, po czym w okresach gorących i suchych , oddają nadmiar wilgoci. W stajniach gdzie ściany wykonano z cegły lub pustaka ceramicznego obserwujemy bardzo stabilną atmosferę cieplną i wilgotnościową. Ceramika- jak do tej pory materiał najlepszy na mieszkania dla ssaków.

W stajni - pomieszczeniu z definicji nieogrzewanym-ceramika pomaga utrzymać stabilną atmosferę wewnątrz- bez dodatkowych urządzeń ogrzewających , schładzających czy stabilizujących wilgotność.

Podobnie zachowuje się pustak ceramiczny- na zdjęciu powyżej Wienerberger  gr 38 cm.

stajnia z ceramiki

Ściany stajni z gazobetonu

Chyba najpopularniejsza ściana zewnętrzna w budownictwie stajni.

Zwykle gr 24 cm stanowi wypełnienie konstrukcji żelbetowej jak na zdjęciu poniżej.

Gazobeton jest materiałem ciepłym - o oporze cieplnym dużo wyższym od cegły. Jest też dobrym akumulatorem ciepła i dobrze przepuszcza parę wodną. Cechą, która stawia go jako materiał trudny do zastosowania w budynkach inwentarskich jest jego duża nasiąkliwość nawet do 40%. Każdy materiał nasiąknięty wodą traci przede wszystkim swoje własności izolacji cieplnej. Prosze zwrócić uwagę, że stosowane do ociepleń styropiany i wełny, mają deklarowany przez producentów wysoki opór cieplny w stanie suchym. Im więcej wody w materiale izolacyjnym tym mniejszy opór cieplny.

W budownictwie stajennym, mokra ściana staje się doskonałą pożywką dla pleśni, grzybów i roztoczy odpowiedzialnych za reakcję alergiczną koni.

Często stosowanym  rozwiązaniem jest ocieplenie ściany z gazobetonu warstwą styropianu. Styropian nie przepuszcza pary wodnej . Duże ciśnienie pary wodnej wytworzonej przez konie w stajni wtłacza parę wodną w ścianę z gazobetonu.  Gazobeton kumuluje wodę i może ja oddać tylko do pomieszczenia stajni. W stajni w zimie powietrze ma przy słabej wentylacji wilgotność 95-100%- w związku z tym woda wykrapla się na ścianach , w ścianach , a także na styku styropianu z gazobetonem. Po 2-3 latach eksploatacji stajnia jest zagrzybiona i dłuższy pobyt w takiej stajni może trwale uszkodzić płuca końskie. Jedyną szansą na prawidłową atmosferę w stajni jest zastosowanie dobrej wentylacji , która wypchnie nadmiar pary wodnej na zewnątrz. Najkorzystniejsza wilgotność dla koni to 40-60%- powyżej 60% narażamy konie na RAO .

 

Ściany stajni z  kamienia, ściany stajni z betonu

 

Ściany stajni z betonu to często stosowane rozwiązanie we współczesnym budownictwie. Wydaje się trwałe i odporne na agresywne zachowania zwierząt.

W budynkach nieogrzewanych jest to jednak ściana która nie utrzymuje stabilnej atmosfery wewnątrz. Beton ma najmniejszy  opór cieplny ze wszystkich rozpatrywanych materiałów w tym artykule. Przy tym ma ogromną pojemność cieplną. W pomieszczeniach z betonu panuje zawsze chłód. Ich powierzchnia jest zimna i przy dużej wilgotności wewnątrz, wykrapla się na powierzchni ściany. Jeśli beton docieplimy Warstwą styropianu to na wiosnę zanim ściana się rozgrzeje na wewnętrznej powierzchni wykraplająca się woda potrafi zamarznąć.

Takie same cechy fizyczne ma ściana z granitu. Sprawdza się to chłodniach lodowniach- ale nie w stajniach.

 

Ściany drewniane w stajni

Piękny materiał. zawsze dobrze wyglądający ale czy najwłaściwszy w stajni?

Drewno jest izolatorem , którego jednak opór cieplny jest dużo mniejszy od styropianu , czy wełny mineralnej. Nie ma też dużej akumulacji cieplnej, w związku z tym nie możemy liczyć na podtrzymywanie stabilnej atmosfery cieplnej w stajni. Chroni stajnie od wiatru i deszczu, ale słabo utrzymuje ciepło. Ściana drewniana dobrze oddycha- czyli przepuszcza parę wodną. Przy spadkach temperatury i wzroście wilgotności, nie wykrapla się na powierzchni woda .

W stajni świetnie się prezentuje. Trzeba się liczyć z uszkadzaniem elementów drewnianych przez konie. Drewno miękkie takie jak sosna , świerk stanowi często przedmiot gyzienia , żucia . Konie potrafią nadgryźć konstrukcje nośną. Trzeba  to kontrolować, zabezpieczać na bieżąco. 

Pewnym zabezpieczeniem jest konstrukcja stajni stalowa- tylko z wypełnieniem deskami tak jak w stajni poniżej.

Stajnie drewniane powstają bardzo szybko. Można je prefabrykować, złożyć 20 boksów w ciągu tygodnia. Doskonale sprawdzają się jako stajnie tymczasowe, stajnie na zawody. Trzeba jednak liczyć się, z niewielką odpornością na cachowanie koni- gryzienie, kopanie. Drewno jest także materiałem palnym- to także trzeba brać pod uwagę.

Podsumowanie

Materiał na ściany stajni tworzy atmosferę w stajni- jest odpowiedzialny za utrzymanie ciepła , wilgoci, trwałość ścian, estetykę , łatwe utrzymanie higieny, bezpieczeństwo pożarowe. Z powyższych rozważań wynika, że najbardziej przyjazne dla koni w stani są ściany jednorodne z ceramiki. Prócz trwałości, bardzo pożądany jest efekt podtrzymywania stabilnej temperatury i stałego poziomu wilgotności  nie sprzyjającego powstawaniu pleśni i grzybów.